November: Winterklaar maken? Nee!
- Niet afknippen
- Snoeien hoeft nog niet
- Bloedende bomen
- Deze niet snoeien in november
- Bij nachtvorst
- Bladverliezende struiken en bomen verplanten
- Compost is bodemverbetering
- Voorjaarsbollen planten en overige klusjes
Tuinkalender
Maandelijks tuintips per e-mail: Meld je aan voor de gratis tuinkalender!
Niet afknippen
Inzichten veranderen. Vroeger werden vaak in november alle vaste planten afgeknipt, maar het is beter om hiermee te wachten tot het voorjaar. Omdat planten met een fraai wintersilhouet de tuin structuur blijven geven. Omdat blad en stengels een natuurlijke vorstbescherming vormen. En omdat het overwinteringsplaatsen en schuilplaatsen zijn voor allerlei diertjes. Laat afgevallen blad in de border dus vooral liggen (maar hark het wel van het gazon af). Planten die snel omwaaien of hinderlijke uitlopers gevormd hebben, kun je wel wat inkorten. In het voorjaar volgt dan de echte snoei.
Snoeien hoeft nog niet
Bij de meeste soorten bomen en struiken kun je het snoeien uitstellen tot maart. Bladverliezende soorten mogen wel gesnoeid worden, maar het is beter om hiermee te wachten. De tuin is zo minder kaal in de winter en biedt schuilplaatsen voor allerlei dieren.
Wil je het werk spreiden, zodat het in het voorjaar minder druk is? Bladverliezende bomen mogen gesnoeid worden, mits het niet vriest. Voor snoei van leibomen is de winter een prima periode. Laat de gesnoeide takken de hele winter op hoopjes liggen als schuilplaats voor egels en andere beestjes. Er is één bijzondere categorie die juist nu gesnoeid moet worden: de “bloedende” bomen:
Bloedende bomen
Dit zijn soorten waarbij de sapstroom al vroeg in de winter op gang komt. Die moeten je juist nu snoeien. Je mag ze nog snoeien tot eind december. Doe je het te laat, dan kunnen de snoeivlakken gaan ‘bloeden’ (sap verliezen), wat de boom in het ergste geval niet overleeft. Hieronder vallen alle esdoorns (Acer), druif, walnoot (Juglans), vleugelnoot (Pterocarya), haagbeuk (Carpinus, niet te verwarren met de beuk Fagus) en berk.
Deze niet snoeien in november
Groenblijvende struiken en bomen snoei je nu niet meer. Alle groenblijvende soorten hebben het in de winter zwaar, doordat ze via de bladeren vocht blijven verdampen terwijl er via de wortels minder water opgenomen kan worden. Ook niet snoeien: fruitbomen van het geslacht Prunus (pruim, kers, perzik, nectarine, amandel) vanwege de verhoogde kans op een ziekte. Voorjaarsbloeiende struiken snoei je pas na de bloei, omdat je anders de bloemknoppen eruit knipt. Lastige materie? Doe dan in december of maart mee met een snoeicursus, waarin je leert hoe je de verschillende soorten bomen en struiken moet snoeien.
Bij nachtvorst
Als later deze maand nachtvorst optreedt, hebben vorstgevoelige planten bescherming nodig. Vooral de eerste paar jaar na het planten.
Veel groenblijvende planten hebben het ’s winters zwaarder dan bladverliezende, vanwege de verdamping via de bladeren.
Potten die kapot kunnen vriezen moeten nu naar binnen. Tip: Bekleed de pot aan de binnenkant met noppenfolie als onzichtbare isolatie.
Struiken kun je inpakken met vliesdoek of jute, lagere planten kunnen afgedekt worden met afgevallen blad of coniferentakken. Haal het weg zodra het kan, zodat de plant voldoende licht en zuurstof krijgt.
Een stamroos kun je zo beschermen: Snoei de takken terug tot ongeveer 30 cm van het oculatiepunt (waar de takken uit de onderstam komen). Trek een donkere plastic zak over de kroon, vul deze met stro, en bind hem dicht. Doe dit pas als het langere tijd meer dan 5 graden vriest, en haal alles weg zodra de temperatuur weer stijgt.
Bladverliezende struiken en bomen verplanten
Bladverliezende bomen en struiken kun je tussen november en april (ver)planten, mits de grond niet bevroren is. Begin met het terugsnoeien van een derde van de takken. Bij jonge bomen of struiken graaf je de kluit uit en zet je hem op zijn nieuwe plek. Voor oudere exemplaren is het beter dit in fasen te doen: eerst rondom de wortels afsteken, en pas het volgend jaar verplaatsen. In de tussentijd hebben de wortels dan nieuwe haarwortels aangemaakt, zodat de boom of struik beter zal aanslaan. Groenblijvende struiken verplaats je niet in de winter.
Compost is bodemverbetering
Jaarlijks een laag compost aanbrengen in de borders is heel goed voor de bodemstructuur. Tuinier je op zandgrond? Dan is het najaar het beste moment hiervoor. Op kleigrond kun je dit beter in het voorjaar doen. Afgevallen blad veroorzaakt kale plekken in het gazon en dat kun je beter eraf harken. Laat afgevallen blad in de borders lekker liggen. Het wordt vanzelf compost én het beschermt de planten tegen vorst.
Voorjaarsbollen planten
Ook deze maand kun je nog bloembollen planten, zolang de grond niet bevroren is. Probeer behalve de bekende sneeuwklokjes, krokussen, narcissen en tulpen eens een minder bekende soort als sneeuwroem (Chionodoxa) of kievitsbloem (Fritillaria).
Overige klusjes
Lange uitlopers van klimop, blauwe regen of klimrozen kun je tot de helft inkorten, maar bewaar het echte snoeiwerk tot het voorjaar. Nu is ook een goed moment om wat onderhoudsklussen te doen, zoals het behandelen van tuinmeubilair, het schoonmaken en oliën van gereedschap, kranen aftappen en de vijverpomp vorstvrij opslaan.